Bình thường các tế bào hủy xương không thể gắn và làm tiêu mô không khoáng hóa. Do vậy, ở chấn răng lớp tiền cement và tiền ngà khi chưa khoáng hóa. Có cấu tạo tương tự như mô hữu cơ, sẽ có vai trò bảo vệ chân răng, chống lại các tế bào hủy xương.
1. Cơ chế bệnh sinh
Hiện tượng tiêu chân răng xảy ra khi:
- Mất hoặc biến đổi lớp màng bảo vệ
- Phản ứng viêm xuất hiện trên bề mặt chân răng không được bảo vệ.
2. Phân loại tiêu chân răng
Nhóm 1: Ngoại tiêu
– Do các kích thích trong thời gian ngắn: Chấn thương
– Do các kích thích trong thời gian dài:
- Chỉnh nha: Tiêu chân răng khi niềng
- Viêm quanh cuống
- Tẩy trắng răng chết tủy
– Tiêu cổ răng thâm nhập
Nhóm 2: Nội tiêu
– Tiêu viêm
– Tiêu thay thế
3. Triệu chứng
3.1. Ngoại tiêu
– Tiêu chân răng do các kích thích trong thời gian ngắn
- Thường gặp trong các trường hợp chấn thương
- Khi xử trí cắm lại răng cần chú ý không nên cố tình làm sạch chân răng. Vì sẽ làm tổn thương lớp tiền cement.
– Tiêu chân răng do các kích thích trong thời gian dài
- Tiêu xương chân răng do áp lực chỉnh nha: Nếu di chuyển răng bằng lực quá mạnh sẽ dẫn đến viêm chân răng. Và chân răng bị tiêu.
- Viêm quanh cuống và ngoại tiêu cuống răng: Khi mô tủy bị nhiễm trùng. Vi khuẩn qua lỗ chóp răng ra vùng cuống và gây ra viêm quanh cuống. Nếu mô cement không bị tổn thương thì ngoại tiêu vùng cuống diễn ra rất ít. Thường không thấy trên xquang và lâm sàng. Mà chỉ thấy hiện tượng ngoại tiêu ở đường nối cement – ngà trên mô bệnh học.
- Viêm quanh răng bên: Đường thâm nhập của vi khuẩn là thông qua các ống ngà ra mô quanh răng.
- Tẩy trắng răng chết tủy: Dùng peroxide hydrogen 30% khi kết hợp với nhiệt độ cao sẽ làm phá hủy lớp tiền cement qua các ống ngà.
– Tiêu cổ răng thâm nhập
- Nguyên nhân: Chấn thương, di chuyển răng trong chỉnh nha, các phẫu thuật hoặc điều trị vùng quanh răng.
- Phân loại theo cơ chế bệnh sinh:
- Tiêu bề mặt: Tiêu nông ở các lớp cement và dây chằng nha chu sâu. Có khả năng hồi phục nhờ hiện tượng bù đắp cement.
- Tiêu viêm: Là dạng hay gặp nhất
- Tiêu thay thế: Dây chằng bị kích thích bởi chấn thương. Phản ứng tập trung các tế bào hủy xương đến phá hủy răng. Phần phá được thay thế bởi xương. Hệ thống dây chằng trong loại tổn thương này luôn luôn tồn tại.
- Dính khớp: Được xem như sinh lý vì nó làm dính răng vào xương ổ răng. Khoảng dây chằng không còn tồn tại.
3.2. Nội tiêu
– Thường gặp nội tiêu ở 1/3 chân răng về phái chóp. Điều kiện để nội tiêu xảy ra là phải có ít nhất 1 phần tủy còn sống.
– Mô bệnh học: Mô hạt với các tế bào đa nhân khổng lồ. Xung quanh mô hạt có thể thấy các mô tủy bị hoại tử. Không giống hư ngoại tiêu, Xương ổ răng không bị ảnh hưởng.
– Nguyên nhân:
- Chấn thương
- Nhiệt
- Viêm tủy mạn tính
– Phân loại: 2 nhóm
- Tiêu thay thế: Ngà bị tiêu được thay thế bằng mô xương – ngà có cấu trúc rất khác với ngà răng. Nhưng gần giống với cement và xương hơn.
- Tiêu viêm: Phần tiêu đi được thay thế bằng mô hạt.
- Triệu chứng lâm sàng: Có thể thấy điểm hồng qua lớp men còn lại
- Xquang có hình ảnh dạng cầu, có ranh giưới rõ ràng. Liên tục với mô tủy.
4. Dự phòng và điều trị
– Dự phòng:
- Điều chỉnh sang chấn khớp cắn.
- Dùng lực vừa phải trong chỉnh nha.
- Tuân thủ đúng quy trình trong tẩy trắng răng
- Phát hiện và điều trị kịp thời các bệnh lý tủy răng.
– Điều trị: Điều trị tủy với calci hydroxide hoặc các sản phẩm sinh học.
Nguồn tham khảo: Tài liệu của Viện đào tạo răng-hàm-mặt – Trường Đại học Y Hà Nội
